SRBIJOM UPRAVLJA KARTEL
Dejan ILIĆ
28. lipnja, 2006.

Mi danas više ne ratujemo, ali su svi ostali oblici brutalne samovolje sačuvani pod krinkom demokratije. Kao i u Miloševićevo vreme, Srbija je privatizovana država: političke institucije, mehanizmi represije, sudski sistem, finansijska moć, ekonomske institucije i procesi, te – ne najmanje važno - "ideološki aparati", pod kontrolom su svojevrsnog paradržavnog kartela koji tvore vladajuće partije, "opozicione" partije, enormno bogati "kontroverzni biznismeni", vojska, raznovrsne policijske formacije, mafija, Crkva i dvorski intelektualci

< > | cijeli članak | verzija za tisak

Nenad Dimitrijević predaje na Katedri za političke nauke na Centralnoevropskom univerzitetu u Budimpešti. Bavi se ustavnom teorijom i političkom teorijom (političkim legitimitetom i tranzicionom pravdom). Godine 2001. objavio je uticajnu knjigu "Slučaj Jugoslavija: Socijalizam, nacionalizam, posledice". Uprkos neuspehu Jugoslovenske komisije za istinu i pomirenje i preovlađujućem mišljenju da takva komisija u Srbiji ne može da obavi koristan posao, uporno i dosledno zagovara stav da je komisija za istinu neophodna srpskom društvu. S jednakom upornošću i ubedljivošću zalaže se i za koncept ustavnog patriotizma nasuprot nacionalnom rodoljublju, još uvek preovlađujućem u Srbiji.

Velike nepravde
 
- Proteklih godina održali ste niz predavanja u Srbiji i napisali niz tekstova o tome zašto je za ovdašnje društvo nužno da se suoči sa zlom prošlošću, to jest vlastitom ulogom u događajima iz 90-ih. Na čemu temeljite Vaše zalaganje?
 
- Tu vidim dva pitanja. Prvo, šta se u stvari dogodilo? Drugo, da li je to što se dogodilo relevantno za život u Srbiji danas? Odgovor na prvo pitanje za mene je jednostavan i nedvosmislen. U bliskoj prošlosti počinjene su nepravde velikih razmera: masovna ubistva, zlostavljanja, proterivanja, uništavanja imovine. Te nepravde možemo identifikovati kao zločine nad nesrpskim stanovništvom počinjene na osnovi nepripadanja žrtava srpskoj etničkoj grupi, a u ime srpske etničke grupe i svakog njenog pripadnika. Mislim da odavde treba da ide odgovor na drugo pitanje. Alternative suočavanju nema. Propuštanje ima dramatične posledice: zločin nije prepoznat kao zločin, žrtve nisu priznate kao žrtve, počinioci nisu identifikovani kao počinioci. Ovakvim propuštanjem prošlost se ne uklanja, nego se praktično afirmiše. Ovde ne govorim o intencijama aktera – govorim o stanju u kome političko, kulturno i moralno nasleđe zločina ostaju trajno prisutni.
 
Ovo se može sumirati i jednostavnim stavom da se na zločinačku prošlost ne može staviti tačka, niti aktom političke volje, niti pukim ćutanjem. Pogledajte situaciju u Srbiji. Danas je jasno da je upravo politika odnosa prema prošlosti predstavljala tačku raskola demokratskih snaga nakon promene režima 2000. godine. Pobedili su oni koji su bili spremni da javno brane laž o zločinu. Srbija koju ću kolokvijalno nazvati "postđinđićevskom", doima se danas, u šestoj godini nakon njenog oslobođenja od Miloševićevog režima i tri godine nakon ubistva premijera Đinđića, kao država u kojoj je doneta odluka da se ostane u prošlosti.
 
Naravno, malo ko će eksplicitno prizivati Miloševićevu vladavinu kao vreme koje je vredno očuvanja ili restauracije, ali analiza prevlađujućih vrednosnih orijentacija, ideoloških matrica i delovanja vodećih političkih aktera, razotkriva praktični angažman na očuvanju i daljoj reprodukciji u bîti istih ideoloških tema i vladavinskih tehnika. Naša sadašnjost zasniva se na retrogradnim, anticivilizacijskim opcijama odnosa prema prošlosti, koje istovremeno na odlučan način uobličavaju karakter naše sadašnjosti i naš odnos prema poželjnoj budućnosti. Ove opcije mogu se prethodno sažeti kao odbijanje da se građani, nacija, društvo i država suoče sa onim što se nedavno događalo na prostoru koji se zvao Jugoslavijom. Odbijanje se najčešće ispoljava kao negiranje krivične, političke i moralne odgovornosti za počinjene zločine. To se dalje materijalizuje u politički i društveni govor, političko i društveno delanje, u kojima centralno mesto zauzimaju, skladno se dopunjujući, izdaja i nacionalna čast, opsednutost slavnom prošlošću i veličanje jednako slavnih poraza u rasponu od Kosova 1389. do Kosova 1999., žalbe da nas svet ne uvažava i ne razume, mržnja prema manjinama, veličanje ubica kao heroja, i još mnogo toga. Moglo bi se reći da ovom zemljom danas divljaju razularene desničarske opcije, od specifično srpske verzije liberalnog nacionalizma oličene u vladajućoj koaliciji, do specifično srpske verzije uličnog fašizma oličene u Srpskoj radikalnoj stranci.
 

SRBIJOM UPRAVLJA KARTEL
< > | cijeli članak | verzija za tisak

________________________________ Copyright © 1993 - 2024 Feral Tribune. All rights reserved.