KUD PROĐU POPOVI, DOLAZE TOPOVI
Bojan MUNJIN
27. prosinca, 2006.

Poznati disident Mihajlo Mihajlov nedavno je rekao da ono što je Savez komunista predstavljao pod Titom, to je u današnjem društvu Srpska pravoslavna crkva. Mi unazad puno godina preživljavamo jedan proces koji je sada na vrhuncu, a zove se klerikalizacija društva. Crkva je danas prisutna u svim porama javnog života; ovde se posvećuje oružje, protivavionska odbrana, čitavi pukovi vojske, da o preduzećima i kafanama i ne govorim. Taj proces odnosa između trona i oltara započeo je još davne '89. na Gazimestanu kada se Milošević domogao vlasti, ali iz te brazde naša se crkva do danas nije pomerila

< > | cijeli članak | verzija za tisak

Predavač na beogradskoj Pedagoškoj akademiji, publicist i prevodilac, Mirko Đorđević (69), dugogodišnji je analitičar srpskog društva i žestoki kritičar crkve, a deseci njegovih eseja i knjiga, kao što su "Osmjeh boginje Klio", "Znaci vremena", "Sjaj i beda utopije" i "Srpska konzervativna misao", prevedeni su na više evropskih jezika. Radovi Mirka Đorđevića kao i njegove neprestane javne polemike pokazuju da je unutarnjim etičkim integritetom moguće spasiti elementarnu ljudskost pred poplavom javnog nemorala.

- Kakav je utjecaj Pravoslavne crkve u javnom životu Srbije danas?
 
- Stvar sa našom Pravoslavnom crkvom, čiji sam ja vernik, danas stoji loše. Poznati disident Mihajlo Mihajlov nedavno je rekao da ono što je Savez komunista predstavljao pod Titom, to je u današnjem društvu Srpska pravoslavna crkva. Naša crkva je u ovom momentu pre svega prepoznatljiva kao dominantna politička snaga u permanentnoj sprezi sa strukturama moći. To je deo onoga što u istoriji crkve nazivamo savezom između trona i oltara, a u srpskom društvu je savez između pravoslavnog oltara i političkog trona tandema Koštunica-Tadić aktualan i belodan u svakodnevnom političkom životu. Da bi se taj savez razumeo, potrebno je uzeti u obzir jedan važan element, a to je ono što se u istoriji Srpske pravoslavne zove filetizam a u slobodnom prevodu to bi značilo: moje pleme, moja vera… Najprostije rečeno, filetizam je crkveni nacionalizam koji je doduše prisutan i u drugim crkvama, ali nacionalizam najgore vrste trenutno je prisutan u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Drugačije rečeno, mi unazad puno godina preživljavamo jedan proces koji je sada na vrhuncu, a zove se klerikalizacija društva.
 
- Kako se ta klerikalizacija vidi golim okom?
 
- Crkva je danas prisutna u svim porama javnog života. U hrišćanstvu se jako dobro razlikuje sfera svetog i sfera profanog, a u Srbiji se danas posvećuje ili blagosilja sve i svašta i to čine crkveni velikodostojnici. Od prostorija političkih partija čiji prvaci metanišu pred raspelom a do juče su bili gorljivi ateisti, pa do onoga što izaziva totalnu konsternaciju: ovde se posvećuje oružje, protivavionska odbrana, čitavi pukovi vojske, da o preduzećima i kafanama koji se takođe blagosiljaju ne govorim. Taj proces odnosa između trona i oltara započeo je još davne '89. na Gazimestanu kada se Slobodan Milošević domogao vlasti, ali iz te brazde naša se crkva do danas nije pomerila.
 
Srastanje s vlašću
 
- Kako to da se crkva u tranzicijskim društvima nije transformirala?
 
- Pod komunizmom crkva je bila marginalizovana, potisnuta iz javnosti i svedena na uzak prostor između porte i oltara pa smo u ono vreme očekivali da će padom jednog takvog totalitarnog sistema doći do takozvane duhovne obnove. Dogodilo se da je izostala bilo kakva duhovna obnova i crkva se pojavila na političkoj pozornici, pri čemu je posebno konzervativan postao blok istočno-pravoslavnih crkava. Ne zaboravite da dok su rimokatolici u dvadesetom veku imali jedan iskorak ka novim vremenima poznat po onoj talijanskoj reči agiornamento sa Drugim vatikanskim koncilom, u pravoslavlju takvih sabora ili koncila nije bilo. Verovali ili ne, zadnji sabor pravoslavnih crkava dogodio se pre hiljadu dvesto godina. Pravoslavna crkva uvire u matricu konzervativnih društava, tradicionalno je srasla s vlašću i vekovima se molila caru, a ne samo za cara. Zato Pravoslavna crkva nema ni jedan odgovor na savremene probleme globalnih razmera koje kao crkva može da ponudi. Na primer, Pravoslavna crkva nema ni u naznakama ono što se zove socijalna doktrina, za razliku od Katoličke crkve koja takvu doktrinu ipak ima. Generalno, ima nešto što je karakteristično na celom ovom balkanskom ili južnoslavenskom prostoru, u islamu, katolicizmu i pravoslavlju. Ove vere nisu ponudile formulu nove evangelizacije, nego su ušle u brazdu sticanja moći. Srpska pravoslavna crkva, koja je vekovima važila za vrlo siromašnu crkvu u materijalnom pogledu, danas prvi put u svojoj istoriji više nije siromašna...
 

KUD PROĐU POPOVI, DOLAZE TOPOVI
< > | cijeli članak | verzija za tisak

________________________________ Copyright © 1993 - 2024 Feral Tribune. All rights reserved.